Radon, będący naturalnym gazem, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi. WHO (światowa organizacja zdrowia) podaje, że Radon jest drugą przyczyną zgonów na świecie związanych z rakiem płuc. Drugą zaraz po paleniu papierosów. Nowe budynki, choć stanowią postęp w architekturze, nie zawsze są wolne od tego niebezpiecznego gazu. W tym artykule przedstawimy przepisy prawa obowiązujące przy powstawaniu nowych budynków oraz wyjaśnimy czy zjawisko wysokiego stężenia radonu jest w Polsce realne.
Wprowadzenie
Definicja radonu
Radon to bezzapachowy, bezbarwny gaz, który powstaje w wyniku rozpadu radioaktywnego cząstek radu. Radon powstaje w głównej mierze w wierzchnich warstwach gleby oraz w niewielkich ilościach w materiałach budowlanych. Radon przedostaje się do budynków poprzez szczeliny w ziemi.
Wpływ radonu na zdrowie
Długotrwała ekspozycja na radon może prowadzić do chorób układu oddechowego, w tym raka płuc. Powyższe jest potwierdzone wielokrotnymi badaniami naukowymi.
Zagrożeniem dla zdrowia jest wysokie stężenie gazu, które możliwe jest zwłaszcza w pomieszczeniach zamkniętych (czyli w budynkach).
Znaczenie odporności na radon w nowych budynkach
Wraz z postępem technologii budowlanej, możliwe jest skonstruowanie budynków odpornych na radon. Niestety nie każdy wykonawca i deweloper posiada wystarczającą świadomość wskazania odpowiedniego uszczelnienia budynku celem zniwelowania ryzyka przedostawania się gazu do wnętrza mieszkań i domów.
Przepisy prawa – radon
Odporność nowych budynków na radon
W Polsce istnieje przepis wynikający z rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. „w sprawie warunków technicznych jakim powinny podlegać budynki i ich usytuowanie” gdzie w art. 313 czytamy:
Art. 313. Dopuszczalne wartości czynników szkodliwych dla zdrowia:
1. Budynek z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi i dla inwentarza żywego nie może być wykonany z materiałów i elementów wyposażenia niespełniających wymagań przepisów odrębnych w sprawie dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
2. Średnie wartości roczne ekwiwalentnego stężenia radonu w pomieszczeniach budynku przeznaczonego na stały pobyt ludzi nie mogą przekraczać dopuszczalnej wartości, określonej w przepisach odrębnych dotyczących dawek granicznych promieniowania.
Powyższe wskazuje, że każdy deweloper i wykonawca budynku powinien zweryfikować czy stężenie radonu nie przekracza dopuszczalnej wartości wynikającej z art. 23B ustawy z dn. 29 listopada 2000 r „Prawo Atomowe” (czyli 300 Bq/m3).
Powyższy zapis rozporządzenia nie definiuje natomiast jaką metodą i w jakim okresie miałby odbywać się pomiar stężenia gazu w budynkach. Z praktyki deweloperzy nie testują budynków pod względem stężenia gazów radioaktywnych, co można uznać za błąd.
Testowanie radonu w budynku
W ustawie z 29 listopada 2000 r. Prawo Atomowe znajdziemy zapisy dotyczące określenia maksymalnego stężenia radonu w budynkach mieszkalnych – cytując:
Art. 23 b Ustala się poziom odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu w:
1) miejscach pracy wewnątrz pomieszczeń oraz
2) pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi
– w wysokości 300 Bq/m3 (bekereli na metr sześcienny).
W tej samej ustawie znajdziemy zapis wskazujący, że na żądanie Klienta sprzedawca nieruchomości (w tym deweloper) musi dokonać badań i przedstawić ich wyniki nabywcy. Badania te muszą być wykonywane przez akredytowane laboratoria (zatem są to pomiary z próbek 3 – 12 miesięcznych). Badań ustawowych nie można przeprowadzić szybkimi testami elektronicznymi. Należy podkreślić także, że brak wyników pomiarów nie wstrzymuje przekazania lokalu i z tego tytułu nie można naliczać kar umownych (chyba, że indywidualna umowa stron stanowi inaczej).
Art. 23d. 1. Zbywca budynku, lokalu lub pomieszczenia przeznaczonego na pobyt ludzi oraz wynajmujący budynek, lokal lub pomieszczenie, przeznaczone na pobyt ludzi, przekazuje na żądanie nabywcy lub najemcy takiego budynku, lokalu lub pomieszczenia informację o wartości średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu odpowiednio w budynku, lokalu lub pomieszczeniu.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do wynajmujących nieprowadzących działalności gospodarczej w zakresie wynajmu budynków, lokali lub pomieszczeń.
3. Informacja, o której mowa w ust. 1, wskazuje:
1) wartość średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu odpowiednio w budynku, lokalu albo pomieszczeniu;
2) porównanie wartości, o której mowa w pkt 1, z wartością poziomu odniesienia dla średniorocznego stężenia promieniotwórczego radonu w powietrzu w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, o którym mowa w art. 23b;
3) podstawę faktyczną sporządzenia informacji, w szczególności wyniki pomiarów, w oparciu o które sporządzono informację, oraz podmiot, który przeprowadził pomiary.
4. Pomiary, o których mowa w ust. 3 pkt 3, prowadzą laboratoria, które posiadają akredytację w zakresie prowadzenia takich pomiarów. Laboratoria te przygotowują informację, o której mowa w ust. 1.
Zrozumienie Radonu
Źródła Radonu – skąd gaz w budynku
W nowych budynkach stężenie radonu pochodzące z materiałów budowlanych nie przekracza 20 Bq/m3.
Powyższa wartość dla nowych materiałów budowlanych pochodzi z badań Federalnego Urzędu ds. Ochrony Przed Promieniowaniem w Niemczech (w Polsce brak znanych, wiarygodnych badań w tym zakresie).
Według WHO (źródło Podręcznik WHO na temat radonu w pomieszczeniach: perspektywa zdrowia publicznego) zaleca się aby w budynkach stężenie radonu nie przekraczało 100 Bq/m3. Radon występujący w budynkach pochodzi zatem głównie z gleby i skał. Dlatego kluczowe jest zidentyfikowanie głównych źródeł i dróg przenoszenia tego gazu.
Należy jednak podkreślić, że zalecane wartości stężenia są niższe niż wartości średnioroczne definiowane ustawowo. W Stanach Zjednoczonych oraz w Niemczech (źródło Federalny Urząd ds. Ochrony Przed Promieniowaniem) oraz według WHO (źródło Podręcznik WHO na temat radonu w pomieszczeniach: perspektywa zdrowia publicznego) określa się:
- 0 – 100 Bq/m3 – nie ma potrzeby podejmowania działań, stężenie w normie
- 100 – 200 Bq/m3 – zalecane proste środki związane obniżeniem poziomu radonu
- 200 – 1000 Bq/m3 – zalecane są bardziej złożone środki poszukiwania źródła nieszczelności i przewietrzania
- ponad 1000 Bq/m3 – zalecane profesjonalne zabiegi renowacyjne budynku
Przykłady drogi wnikania radonu do budynku
Testowanie i Pomiar Radonu
Regularne testowanie i monitorowanie stężenia radonu są niezbędne dla utrzymania bezpieczeństwa wewnątrz budynków. Jeśli z wykorzystaniem testów elektronicznych wykażą Państwo ryzyko wysokiego stężenia gazu warto będzie zwrócić się do dewelopera/wykonawcy z prośbą o doszczelnienie budynku i wykonanie badań laboratoryjnych.
Na terenie Wielkopolski pozostajemy do dyspozycji celem przeprowadzenia badań elektronicznych stężenia radonu w budynkach – zachęcamy do zapoznania się z ofertą usługi pomiaru stężenia radonu.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zapoznaj się z artykułami:
