Wysokie poziomy radonu mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. WHO (światowa organizacja zdrowia) podaje, że radon jest drugą przyczyną zgonów na świecie związanych z rakiem płuc. Drugą zaraz po paleniu papierosów. Dowody naukowe jednoznacznie wskazują na związek między ekspozycją na radon a rozwojem tej groźnej choroby. O radonie jednak nie wiele się mówi i świadomość społeczna dotycząca tego groźnego gazu jest niewielka.
Skąd się bierze radon?
Radon to gaz szlachetny, który ma swoje źródła głównie w naturalnych skałach zawierających uran. Proces zaczyna się od rozpadu radioaktywnego uranu, który występuje w glebie, skałach, a nawet w niektórych materiałach budowlanych. Głównymi źródłami radonu są skały granitowe, łupki, i skały wulkaniczne.
Radon głównie przedostaje się z gleby – proces ten nazywa się radonem emanacyjnym. Ponadto, radon może być obecny w wodzie gruntowej. Woda ta, przemieszczając się przez skały zawierające uran, może wchłaniać radon, tworząc kolejne źródło tego gazu. Dlatego obszary z wysokim udziałem skał uranonośnych lub wulkanicznych często są bardziej narażone na obecność radonu zarówno w powietrzu, jak i w wodzie.
Warto również zauważyć, że radon może przenikać do wnętrza budynków z materiałów budowlanych, takich jak beton czy kamień, jeśli te zawierają pewne ilości uranu. Z tego powodu, świadomość i zrozumienie, skąd dokładnie bierze się radon, są kluczowe dla skutecznego monitorowania i zapobiegania ekspozycji na ten groźny gaz radioaktywny.
Poziomy stężenia radonu – normy
Według WHO (źródło Podręcznik WHO na temat radonu w pomieszczeniach: perspektywa zdrowia publicznego) zaleca się aby w budynkach stężenie radonu nie przekraczało 100 Bq/m3. W Polsce maksymalne średnioroczne stężenie radonu zostało określone do wartości wynikającej z art. 23B ustawy z dn. 29 listopada 2000 r „Prawo Atomowe” czyli nie więcej niż 300 Bq/m3.
Należy jednak podkreślić, że zalecane wartości stężenia są niższe niż wartości średnioroczne definiowane ustawowo w naszym kraju. W Stanach Zjednoczonych oraz w Niemczech (źródło Federalny Urząd ds. Ochrony Przed Promieniowaniem) oraz według WHO (źródło Podręcznik WHO na temat radonu w pomieszczeniach: perspektywa zdrowia publicznego) określa się:
- 0 – 100 Bq/m3 – nie ma potrzeby podejmowania działań, stężenie w normie
- 100 – 200 Bq/m3 – zalecane proste środki związane obniżeniem poziomu radonu
- 200 – 1000 Bq/m3 – zalecane są bardziej złożone środki poszukiwania źródła nieszczelności i przewietrzania
- ponad 1000 Bq/m3 – zalecane profesjonalne zabiegi renowacyjne budynku
Radon w materiałach budowlanych
Na stężenie radonu w budynku ma wpływ:
- występowanie rozpadu radioaktywnego w glebie pod budynkiem połączone wraz z nieszczelnościami przy przejściach instalacyjnych (np. wzdłuż rur)
- występowanie rozpadu z materiałów budowlanych
Należy przy tym podkreślić, że Polska znajduje się w strefie gdzie średnioroczne stężenie radonu w budynkach dla większości terytorium kraju nie przekracza 300 Bq/m3. Oczywiście jest to wartość średnioroczna i nie można jej odnosić do każdej nieruchomości. Budynki różnią się usytuowaniem oraz zaniżeniem, co powoduje, że podczas naszych badań często notujemy wskazania powyżej 1000 Bq/m3 w piwnicach budynków mieszkalnych.
Według WHO (źródło Podręcznik WHO na temat radonu w pomieszczeniach: perspektywa zdrowia publicznego) zaleca się aby w budynkach stężenie radonu nie przekraczało 100 Bq/m3. Wartość tą łatwo osiągnąć jeśli do stężenia radonu przedostającego się do budynku z gleby dodamy stężenie powstałe z materiałów budowlanych.
W Polsce brak wiarygodnych badań wskazujących na wartości stężeń radonu z materiałów budowlanych, możliw jest jednak przywołanie danych niemieckich. Można stwierdzić, że radon pochodzący z materiałów budowlanych nie jest główną przyczyną zwiększonego poziomu radonu w pomieszczeniach zamkniętych. Główną przyczyną są nieszczelności przejść instalacyjnych i pęknięcia stwarzające drogę do wnikania gazu z gleby.
Według Niemieckiego Federalnego Urzędu ds. Ochrony Przed Promieniowaniem najczęściej stosowane materiały budowlane (beton, cegła i gazobeton) powodują maksymalnie 70 Bq/m3 dodatkowej ekspozycji w pomieszczeniach zamkniętych.
Materiały budowlane, które są obecnie powszechne w handlu (pustaki ceramiczne, silka, gazobeton) wnoszą natomiast jedynie 20 Bq/m3 do całkowitego zanieczyszczenia.
Największe stężenie radonu występuje w pustkach żużlobetonowych oraz cegle ceramicznej pełnej. Nie należy jednak generalizować materiałów – wartość stężenia radonu zależy od typu żużla dodawanego do pustaków oraz miejsc wydobycia gliny jaka była wypalana do produkcji cegły. Ponadto zwiększona emisja radonu występuje zwłaszcza na ścianach piwnic nietynkowanych lub obszarach elewacji nieosłoniętych.
Testowanie stężenia radonu
Zrozumienie i monitorowanie poziomów radonu w domu oraz materiałach budowlanych są kluczowe dla zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców. Dbając o właściwe testowanie, wybór odpowiednich materiałów i zastosowanie nowoczesnych technologii, możemy stworzyć bezpieczne otoczenie, wolne od ryzyka związanego z radonem.
Jeśli natomiast planują Państwo zakup nieruchomości z rynku wtórnego (starszej niż 20 lat) na pewno warto zlecić dodatkowe testy stężenia radonu w budynku.
Na terenie Wielkopolski pozostajemy do dyspozycji celem przeprowadzenia badań elektronicznych stężenia radonu w budynkach – zachęcamy do zapoznania się z ofertą usługi pomiaru stężenia radonu.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zapoznaj się z artykułami:
